مقدمه
در اواخر دوره هیات مدیره دوازدهم انجمن مستندسازان، موزه علوم و فناوری از انجمن خواسته بود که در برگزاری جشنواره علم برای همه که هرساله در آبان ماه از طرف موزه برگزار می‌شود با این نهاد همکاری داشته باشند.
امکان آشنایی بیشتر جامعه ی علمی، کودکان ، نوجوانان و خانواده های آنها با سینمای مستند و از طرف مقابل توسعه ی ذهنیت و رویکرد علمی در فعالیتها و فیلمسازی مستندسازان پتانسیل های وسوسه انگیز این پیشنهاد بود.
از طرفی بر اساس سند چشم انداز جدید انجمن برگزاری رویدادهای مشترک با سازمانهای مرتبط با فیلم مستند و گسترش مخاطبین از اولویت های انجمن مستندسازان است.
به همین خاطر طی جلساتی در هیات مدیره ی قبل و فعلی با برگزار کنندگان جشنواره، نحوه‌ی همکاری روشن شد .
کمبود جدی مستندهای علمی و ارتباط ضعیف مستندسازان و جامعه ی علمی – غیر از علوم اجتماعی – و به تبع آن ادبیات و نگرش ناهماهنگ دوطرف از همان ابتدای همکاری عیان بود.
با انعطاف پذیری دو طرف و به امید بهبود ارتباط و توسعه ی همکاری در گام های بعدی این توافق وارد روند اجرایی شد.
از آنجایی که بنای هیات مدیره سپردن پروژه های اجرایی انجمن به اعضاست تا هم اعضا بیشتر در امور انجمن درگیر شوند و از منافع پروژه ها بهره ببرند و هم هیات مدیره در جایگاه سیاست گذاری و مدیریت باقی بماند، با توجه به شناختی که از توانایی ها و علایق آقای صادق دهقانی داشتیم مسئولیت اجرایی این پروژه به ایشان محول گردید.
از همراهی، توانمندی و دقت نظر منحصر به فرد محمدصادق دهقانی در برگزاری این رویداد صمیمانه سپاسگزاریم.
به امید توسعه ی این همکاری تازه شکل گرفته در گام های بعدی
هیات مدیره ی انجمن مستندسازان سینمای ایران
پایین تر گزارشی از چند و چون این همکاری و نحوه برگزاری جلسات نمایش فیلم توسط صادق دهقانی ارائه شده است :
گزارش نشست های نمایش و گفتگو پیرامون مستند در جشنواره ی علم برای همه
پیش از برگزاری
نمایش “مستندهای علمی” عنوان غریبی است که به ندرت ممکن است شنیده شود. از این رو به محض مواجهه با پیشنهاد اعضای محترم هیئت مدیره ی انجمن مستندسازان مبنی بر برگزاری این نشست ها، صمیمانه پذیرفتم که کار را به عهده بگیرم.
از آنجا که این همکاری توسط انجمن مستندسازان با موزه ی علوم و فناوری آغاز شده بود و آنها در سایت و پوستر جشنواره، از نمایش مستندهای علمی توسط انجمن مستندسازان نام برده بودند، با برگزاری جلسه و مشورت با اعضای هیئت مدیره طرحی را به عنوان پیشنهادات انجمن مستندسازان به موزه ی علوم ارائه دادیم که سرفصل های آن به شرح ذیل است:
الف) برگزاری کارگاه ساخت فیلم مستندعلمی با موبایل برای دانش آموزان
ب) نمایش مجموعه فیلم کوتاه
پ) نمایش آثار بلند مستند به همراه نشست تخصصی
ت) غرفه ی انجمن مستندسازان در ایام جشنواره با هدف معرفی اهمیت فیلم مستند توسط مستندسازان به مخاطبین جشنواره و نیز معرفی شبکه ی اینترنتی هاشور جهت تماشای آنلاین فیلم های مستند
سرفصل های فوق در طرح ارائه شده به به شکل مختصر توضیح داده شده و در جلسات و پیگیری های خانم سرمد از اعضای هیئت مدیره با موزه ی علوم و فناوری به تشریح بیان شد و مورد استقبال برگزارکنندگان قرار گرفت.
در جلسه ای با حضور دو تن از اعضای هیئت مدیره، برآورد هزینه های طرح فوق نهایی و توسط اینجانب پیاده شد.
پس از ارائه ی برآورد و طرح نهایی، موزه اعلام کرد که این برآورد (شامل حق پخش ۱۰ فیلم، طراحی و ساخت تیزر و پوستر و اعلان های تبلیغاتی و نیز هزینه ی مدرسین و کارشناسان و برگزار کنندگان) قابل پرداخت نیست و مبلغی کمتر از یک چهارم آن را قابل تامین دانست.
از آنجا که انجمن مستندسازان اصرار به پرداخت حداقل حقوق پخش آثار مستند را در این برنامه داشت و نیز تمایل به ادامه ی همکاری با موزه همچنان بود، برآن شدیم تا با حذف هزینه های تبلیغات و عوامل اجرایی کار را پیش ببریم. ابتدا قرار بر نمایش هفت فیلم مستند در هفت روز برگزاری جشنواره بود. برای این منظور و با توجه به فرصت محدود ده روزه تا نمایش آثار، فراخوانی تنظیم کردم و در اختیار اعضای هیئت مدیره قرار دادم.
متاسفانه روند تایید طرح و برآوردهای پی در پی که با پایین و بالا کردن رقم حق پخش فیلم ها همراه بود به قدری طولانی شد که به عنوان برگزار کننده ده روز مانده به برگزاری نشست ها تصمیم به عدم انتشار این فراخوان گرفتیم. چرا که در آخرین لحظات از طرف موزه اعلام شد که هزینه ی هفت فیلم به پنج و سپس به سه فیلم تقلیل یافته است.
زحمات و پیگیری های قبلی موجب ادامه ی همکاری انجمن با موزه و قبول کردن شرایط برای برگزاری سه نشست اکران و گفتگو پیرامون مستندهای علمی شد. پوستری جهت اعلام زمان و برگزاری نشست ها با هماهنگی اینجانب آماده و در سایت ها و گروه ها منتشر شد.
انتخاب آثار
رویکردی که در انتخاب آثار در پیش گرفتم معطوف به فیلم های صرفا علمی نبود. چه بهتر که در کنار وجه علمی آثار، ابعاد دیگر فرهنگی، سیاسی و اجتماعی نیز مطرح می شد. لذا از پرداختن به فیلم های بسیار اندکی که صرفا علمی و فناورانه بودند صرف نظر کرده و به جهان فیلم های میان رشته ای قدم نهادم. پس از بررسی آثار تولید شده در سالهای اخیر به سه فیلم رسیدم که شرایط مورد نظر را داشتند.
اول این که صاحبان اثر عضو انجمن مستندسازان بودند که از جانب هیئت مدیره به این موضوع تاکید شده بود. به لحاظ ساختاری متفاوت بودند و هرکدام به واسطه ی یک موضوع مرتبط با علم، حرف های مهمتری را بیان می کردند.
مستند کاغذ یک درنگ مچاله ساخته ی یاسرطالبی
به واسطه ی پژوهش در زمینه ی سرنوشت کاغذ در ایران شکل گرفته است. سوالی را مطرح می کند که برایش جواب علمی و راهکار عملی وجود دارد. نگاه انتقادی به وضعیت تولیدکنندگان و مصرف کنندگان کل دارد و به مقوله ی مصرف جزئی وارد نمی شود.
مستند غزال ایرانی ساخته ی وحید فرجی
گروهی از نخبگان دانشگاه تهران را در مسیر مسابقات جهانی اتومبیلهای خورشیدی دنبال می کند. در این فیلم شاهد بیم و امیدهای چند دانشجوی پرتلاش هستیم که بدون حمایت دولتی و با کمترین امکانات در مدت زمان اندک خود را به مسابقات رسانده اند و تا پایانش دوام میآورند. جایی که شرکت های عظیم خودروسازی سرمایه گذاری های میلیون دلاری می کنند و این ارقام برای نخبگان ایرانی یک شوخی بزرگ است.
مستند “در گرداب انقراض” ساخته ی فتح الله امیری
یک مستند مهم محیط زیستی است که به جستجوی یوز ایرانی می پردازد. دلایل علمی، اجتماعی و فرهنگی برای حفاظت از این نماد ملی را مطرح می کند. پر از افسوس و رشک پایان می پذیرد اما با کورسویی امید.
برگزاری
باغ موزه ی قصر میزبان جشنواره ی علم برای همه بود. سالنی ۵۰ نفره در انتهای یکی از راهرو های بزرگ میزبان انجمن مستندسازان برای نمایش فیلم ها بود.
شرایط فنی اکران چیزی در حد متوسط بود که البته در روزهای دوم و سوم تلاش خوبی برای بهتر شدن اوضاع فنی توسط مسئولین جشنواره انجام شد.
۲۲ آبان
نشست کاغذ یک درنگ مچاله، علی رغم تلاش برای حضور کارگردان و یا یکی از عوامل اصلی بی نتیجه ماند و فیلمساز نتوانست جهت حضور در نشست حاضر شود. پس از نمایش فیلم به عنوان کارشناس به پرسش حضار مبنی بر موضوعات مطرح شده در فیلم پاسخ های کوتاهی دادم و جلسه به پایان رسید.
۲۳ آبان
غزال ایرانی با استقبال مخاطبین مواجه شد. گروهی از دانش آموزان نیز وارد سالن شدند. در یک گپ و گفت اولیه درباره ی فیلم مستند با ایشان سخن گفتم. هدف آماده سازی ذهنشان برای تماشای یک فیلم مستند بود که شاید انتظارش را نداشتند و البته به جز در مواردی، شخصیت های فیلم را تا پایان دنبال کرده و از پیروزی و شکستشان هیجان زده می شدند.
پس از نمایش فیلم، کارگردان به تمامی سوالات حضار پاسخ داد و گفتگویی انتقادی پیرامون مهاجرت نخبگان ایرانی و علت عدم حمایت از ایشان شکل گرفت.
۲۴ آبان
در گرداب انقراض، در سومین روز و با استقبال مخاطبین بزرگسال رو به رو شد که تاپایان فیلم و نشست بعد از آن، همراه بودند. کارگردان اثر به علت نمایش همین فیلم در یک جشنواره ی معتبر محیط زیستی در ایتالیا،نتوانست حضور داشته باشد. آقای دکتر نظامی از تهیه کنندگان فیلم و مدیرجدید پروژه ی حفاظت از یوز ایرانی، به عنوان مهمان در نشست گفتگو پیرامون فیلم حضور داشت. سوالات بسیاری توسط حضار پیرامون نقش دولت و مردم در حفاظت از میراث محیط زیست مطرح شد و ایشان در حد توان پاسخ دادند.
در پایان از اعتماد هیئت مدیره ی محترم انجمن مستندسازان به اینجانب و پیگیری های مستقیم سرکار خانم رضوان سرمد صمیمانه سپاسگزارم.
امیدوارم اگر این همکاری با موزه ی علوم و فناوری و جشنواره علم برای همه در سالهای آتی ادامه یابد به نکات ذیل توجه بیشتری گردد:
۱ -زمان و بودجه ی کافی برای انتشار فراخوان و اعطای حق پخش برای فیلم ها
۲ -نامه نگاری و پیشنهاد برای تولید آثار علمی در همکاری مستقیم موزه با اعضای انجمن.
۳ -توجه به کودکان و نوجوانان و انتخاب آثاری متناسب با شرایط سنی ایشان و پخش در ساعاتی مختص حضورآنها در جشنواره.
۴ -دعوت از مخاطبین هدف همچون نهادهای سرمایه گذار و سازمان های تصمیم گیرنده در حوزه ی علم و فناوری جهت حضور در نشست ها برای آشنایی با فیلم سازان و اندیشه های مطرح شده در آثار
با مهر
محمدصادق دهقانی