به گزارش انجمن مستندسازان سینمای ایران، در این برنامه که با نمایش شش اثر مستند همراه بود نشست گفت‌وگو با سازندگان سه فیلم برگزار شد و سازندگان فیلم‌های «دستگرد یزدشاپوران»، «از ایران، یک جدایی» و «تصویر زنی در کنارم» در آن شرکت کردند.
در بخش نخست این نشست که با حضور پژمان مظاهری‌پور، کارگردان فیلم «دستگرد یزدشاپوران» و آزاده موسوی و کوروش عطایی، کارگردان‌های مستند «از ایران، یک جدایی» برگزار شد پدرام اکبری (مجری برنامه) با اشاره به بروز برخی نکته‌های جالب در برنامه‌ریزی و تقسیم جدول نمایش هفته‌ی فیلم گفت: «نمایش مستند «از ایران، یک جدایی» باعث شد پرداختن به ویژگی‌های فرهنگ کهن که در «دستگرد یزدشاپوران» مورد بررسی واقع شده، تحت تاثیر حضور «جدایی نادر از سیمین» در رقابت‌‌های اسکار قرار بگیرد.»
وی گفت: «در فیلم «دستگرد یزدشاپوران» یک کشاورز در حال شخم زدن به صورت کاملاً اتفاقی موفق به کشف قطعه‌یی می‌شود که در نهایت برای حفظ هویت باستانی، فرهنگ و تاریخ ما بسیار حائز اهمیت است.»
بخش بعدی جلسه به صحبت‌های پژمان مظاهری‌پور کارگردان این مستند اختصاص داشت. وی در ابتدای سخنان خود پس از گرامی‌داشت یاد و خاطره‌ی حامد خسروی، مستندساز جوانی که پنجشنبه‌ی گذشته بر اثر سانحه‌ی رانندگی جان خود را از دست داد، در واکنش به گفته‌های مجری برنامه گفت: «هر دو فیلمی که شما به آن اشاره کردید به یک غرور ملی اشاره می‌کنند و این نکته‌یی‌ست که ایرانی‌ها در سال‌های گذشته به‌شدت نسبت به آن حساس شده‌اند.»
مظاهری‌پور سپس با انتقاد از برخوردهای ناشایستی که در سفارت و فرودگاه برخی کشورها با مسافران ایرانی صورت می‌گیرد گفت: «متاسفانه در این کشورها با ایرانی‌ها به گونه‌یی برخوردی می‌شود که مستحق آن نیستیم.»
وی افزود: «البته متاسفانه در داخل کشور هم با معضل مشابهی مواجهیم و آن، سعی برای نادیده‌گرفتن تاریخ کهن ایران از سوی بخشی از افکار عمومی، مردم و رسانه‌هاست.»
مظاهری‌پور هم‌چنین درباره‌ی بازخورد عمومی فیلم خود گفت: «خوش‌بختانه این فیلم نسبت به سایر تجربه‌های من در حوزه‌ی میراث فرهنگی موفق شده با مخاطبان خود ارتباط بهتر و عمیق‌تری برقرار کند.»
وی در ادامه با اشاره به فراوانی مکان‌هایی نظیر «دستگرد یزدشاپوران» در ایران گفت: «زمانی که مهندس بهشتی ریاست سازمان میراث فرهنگی را برعهده داشت در طول سال بیش از شصت حفاری باستان‌شناسی انجام می‌شد اما بعد از تغییر محورهای قدرت سیاسی در کشور و پایان مدیریت ایشان بر این سازمان، فعالیت‌های باستان‌شناسی تقریباً به مدت هشت سال به حالت تعلیق درآمد.»
مظاهری‌پور با اشاره به تاثیر منفی این اتفاق بر مقوله‌ی باستان‌شناسی در ایران گفت: «متاسفانه در این مقطع، آدم‌هایی که فاقد صلاحیت لازم بودند در راس مدیریت سازمان میراث فرهنگی قرار گرفتند و بخش عمده‌یی از اسناد و مدارک باستان‌شناسی کشور از دست رفت.»
وی افزود: «یکی از مشکلاتی که در این مقطع به وجود آمد تبدیل شدن شرایط امکان بازدید و معرفی آثار باستانی به مقوله‌ی گسترش سرمایه‌گذاری در جهت گردشگردی بود. در چنین شرایطی مردمی که آشنایی دقیقی با سایت‌های باستان‌شناسی ندارند از طریق تورهایی که اغلب آن‌ها هم اطلاعات کافی و خوبی در این زمینه ندارند برای بازدید از مناطق تاریخی و باستان‌شناسی اقدام می‌کنند.»
مظاهری‌پور هم‌چنین با اشاره به مراحل تولید «دستگرد یزدشاپوران» گفت: «مراحل اداری این فیلم در مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی حدود دو سال طول کشید تا به ساخت برسد و نزدیک یک سال هم صرف مطالعات باستان‌شناسی و مطالعه‌ی کتاب‌های تاریخی مرتبط با این موضوع شد تا نگارش فیلم‌نامه و گفتار متن آن به سرانجام برسد.»
وی افزود: «فیلم‌برداری این فیلم در سه فصل انجام شد اما واقعیت این است که به دلیل حادثه‌ی رانندگی سختی که برای من به وجود آمد تولید «دستگرد یزدشاپوران» حدود سه سال متوقف شده بود.»
مظاهری‌پور گفت: «این اتفاق باعث شد امکانی پیدا کنم تا تصویربرداری این فیلم را در فصل‌های بیش‌تری ادامه داده و آن را تکمیل کنم. در نهایت پس از یک‌سال تدوین، مستند «دستگرد یزدشاپوران» به پایان رسید و آماده‌ی نمایش شد.»
وی سپس با اشاره به مبلغ‌های ناچیزی که معمولاً در کشور ما به‌عنوان دستمزد کار باستان‌شناسی پرداخت می‌شود گفت: «حفاری «دستگرد یزدشاپوران» جزو معدود حفاری‌هایی‌ست که از ابتدا تا انتهای آن بدون وقفه انجام شده و این در حالی‌ست که اکثر حفاری‌های باستان‌شناسی عمدتاً به دلیل محدودیت بودجه تعطیل شده و می‌شوند.»
کوروش عطایی، دیگر مستندساز حاضر در نشست گفت‌وگو بود. وی که با همکار خود (آزاده موسوی) در کارگردانی فیلم «از ایران، یک جدایی» در جمع حاضر بود، در پاسخ به پرسشی درباره‌ی میزان رضایت اصغر فرهادی از این فیلم گفت: «البته این پرسش را باید از خود فرهادی بپرسید اما تا جایی که خبر دارم ایشان فیلم را دیده و از آن راضی بوده است.»
آزاده موسوی، دیگر کارگردان این فیلم مستند نیز در ادامه‌ی جلسه و در پاسخ به پرسشی درباره‌ی سهم خود از کارگردانی گفت: «خوش‌بختانه ما شرکای خوبی هستیم و کاری که با هم انجام می‌دهیم به‌صورت کاملاً برابر جلو می‌رود.»
وی در ادامه گفت: « وقتی ما کار را شروع کردیم طرح و فیلم‌نامه‌ی خاصی نداشتیم و فقط می‌دانستیم که هر طور شده باید کار را شروع کنیم.»
موسوی هم‌چنین گفت: «در ابتدای کار فقط به ایده‌ی اولیه‌یی که داشتیم فکر می‌کردیم اما از آن‌جا که تنها چند شب به برگزاری مراسم اسکار باقی مانده مانده بود مجبور بودیم کار را شروع کنیم.»
وی با اشاره به آغاز تولید این فیلم در شب برگزاری مراسم اسکار گفت: «برای ثبت واکنش خودمان و دوستانی که در مناطق مختلف شهر منتظر نتایج آکادمی اسکار بودند در چند خانه دوربین گذاشتیم تا بتوانیم واکنش دوستان و آشنایان را به نمایش بگذاریم.»
موسوی گفت: «پس از دانلود کردن تصویرهای شب اسکار از اینترنت و مکاتبه با کشورهای مختلف برای کسب اجازه‌ی استفاده از فیلم‌های آن‌ها طرح کلی فیلم جدی‌تر و منسجم‌تر شد. ابتدا هر دو ما احساس شدیدی نسبت به بروز این رویداد بزرگ هنری داشتیم اما بعد متوجه شدیم این موضوع از زوایای مختلفی برخوردار است که می‌توان به آن اشاره کرد.»
وی در بخش دیگری از این نشست گفت: «امروز که از فیلم کمی فاصله گرفته‌ام و آن را می‌بینم احساس می‌کنم واکنش همه‌ی ما نسبت به این موضوع چقدر پررنگ و زیاد بوده و با خودم فکر می‌کنم ای کاش کمی کنترل‌شده‌تر با موضوع برخورد کرده بودیم. اما واقعیت این است که اغلب ما در واکنش به رخدادهای مهمی که در سطح ملی اتفاق می‌افتد به همین شکل واکنش نشان می‌دهیم و دلیل آن احساساتی بودن ما ایرانی‌ها و هم‌چنین عدم رضایت‌مان از شرایطی‌ست که در سطح جهانی با آن روبه‌روییم.»
بخش بعدی و پایانی نشست و گفت‌وگو با مستندسازان حاضر در هفته‌ی فیلم ۵۷ به دیدار با پوریا جهانشاد، کارگردان مستند «تصویر زنی در کنارم» اختصاص داشت. در حاشیه‌ی این بخش از مراسم، مجری برنامه از نیلوفر نیکسار، همسر کارگردان فیلم که برشی از دوران بارداری او در این مستند به ثبت رسیده دعوت کرد تا به‌عنوان شخصیت محوری اثر در گفت‌وگو حضور داشته باشد.
در ابتدای این گفت‌وگو پوریا جهانشاد درباره‌ی شکل‌گیری و گسترش ایده‌ی فیلم خود گفت: «فکر ساخت این فیلم کمی دیر به ذهنم رسید ولی وقتی آن را با همسرم مطرح کردم او از این موضوع استقبال کرد و با وجود شرایط سختی که در دوران بارداری داشت با من راه آمد تا این فیلم ساخته شود.»
وی در ادامه درباره‌ی حجم نماهایی که در فیلم مورد استفاده قرار نگرفته گفت: «این نماها شامل گفت‌وگوهای من با همسرم در مکان‌های مختلف بود اما از آن‌جا که در ساختار کلی ذهن من نمی‌گنجید آن‌ها را حذف کردم.»
جهانشاد گفت: «فیلمی که ساخته شد فیلم‌نامه‌ی مشخصی داشت و با وجود تغییراتی که در روند شکل‌گیری فیلم بر آن اعمال شد سر و شکل آن تقریباً از ابتدا معلوم بود.»
کارگردان مستند «تصویر زنی در کنارم» در ادامه گفت: «نماهای بسیار زیادی از برگزاری انتخابات ریاست جمهوری و جشن راه‌یابی تیم ملی فوتبال کشورمان به جام جهانی وجود داشت که به دلیل دور کردن تمرکز فیلم و بیننده از شخصیت نیلوفر تمام آن‌ها را کنار گذاشتم.»
وی افزود: «حجم نماهای استفاده نشده‌ی این فیلم به حدی‌ست که شاید چند نوع دیگر هم بتوان فیلم را تدوین کرد و حتی چند فیلم دیگر از درون آن درآورد!»
صحبت‌های نیلوفر نیکسار، شخصیت محوری مستند یاد شده نیز بخش دیگری از این نشست بود. وی در ابتدا با اشاره به ایده‌ی اصلی فیلم گفت: «به نظر من سوژه‌ی اصلی فیلم به دنیا آمدن دارا و اهمیت این موضوع برای هر دو ماست ولی در نهایت هر چه که در فیلم هست توسط همسرم پوریا جهانشاد انتخاب شده و اثر او به حساب می‌آید.»
نیکسار سپس گفت: «با وجود سپری کردن دوران بارداری، شرایط من برای حضور در مقابل دوربین چندان سخت نبود اما در نهایت پس از مدتی به حضور دوربین عادت کرده و دیگر با آن مشکلی نداشتم.»
وی در بخش دیگری از این نشست گفت: «من و همسرم مثل هر زوج دیگری خیلی وقت‌ها با هم بحث و مشاجره می‌کنیم که تصویر یکی از آن‌ها در این فیلم وجود دارد. البته من دوست نداشتم این لحظه و بعضی صحنه‌های مشابه در فیلم نهایی باشد اما این صحنه‌ها هم‌چنان وجود دارد و دلیلش این است که همسرم در جایگاه سازنده‌ی فیلم تصمیم گرفته از آن‌ها استفاده کند و من هم به خواسته‌ی او احترام گذاشته‌ام.»
نیکسار گفت: «من از ابتدا قبول کرده بودم در فیلم همسرم حضور داشته باشم و او هرگونه که خودش صلاح بداند از صحنه‌های مختلف زندگی‌مان استفاده کند. در نهایت از آن‌جا که به او خیلی باور دارم مخالفتی نکردم و فقط شاهد موفقیت او در به سرانجام رساندن ایده‌اش بودم.»