بزرگ ترین خودکشی قرن

–  JONESTOWN  -فیلم قدرتمندی است.این فیلم من را به اندازه یک داروی شفابخش تکان داد.
دیدن این فیلم به خاطر سندها و شهادتهای واقعیاش برایم سخت بود. بیشتر تصاویرتان از JONESTOWN  را از کجا گرفتید؟

– تصاویر از جاهای مختلفی آمده بودند ولی از سه مسیر اصلی آن تصاویر را به دست آوردیم . یک سری از تصاویر فیلم مربوط به افرادی بود که خودشان در آن پرستشگاه زندگی کرده بودند و این تصاویر قبل از این جایی دیده نشده بودند . تصاویر مربوط به جنگل و خرد کردن درخت ها با کاردهای بزرگ جز این دسته از تصویرها هستند . در بین این تصاویر ، فیلم هایی بود از گفتگوهای آن ها با یکدیگر که درباره علاقه شان به  Jonestown و اینکه چطور اینجا آن ها را شگفت زده می کند می گفتند . یک پلان از آن ها هست که در هواپیما نشسته اند و ازبالا بر سر Jonestown  می چرخند و صدای جیم جونز روی تصاویر شنیده می شود که می گوید چطور این شهر ساخته خواهد شد و چه برنامه هایی برای آن دارد . همه این تصاویر در حقیقت از مردم همانجا به دست آمد و قبل از این هیچ کجا این تصاویر دیده نشده بودند .

جز این تصاویر ، آقایی در میانه های دهه ۷۰ به این پرستشگاه رفته بود و چند روز آن جا فیلم برداری کرده بود . او در حقیقت ، کلیسا را نورپردازی کرده بود و با سه دوربین از سه زاویه مختلف از آن تصویر گرفته بود . او نمای بسته ، متوسط و لانگ شات از مردم و کلیسا گرفته بود و همه تصویرهایش با دوربین ۱۶ م.م فیلمبرداری شده بودند . او همه کلیسا را نورپردازی کرده بود و واقعا زیباست این تصاویر . در آنجاست که صدای جیم جونز را در حالی که سخنرانی می کند می شنویم و پیغام اصلی او را می فهمید و صحنه باورنکردنی می بینیم که در آن جونز طبق آداب و مراسم خاصی شروع به شفا دادن می کند و چشم زنی را بینا میکند ، دست زنی را شفا می دهد و بعد پای زنی را شفا می دهد و او می تواند در راهرو کلیسا به راحتی راه برود . این تصاویر همه توسط همان آقایی که گفتم گرفته شده اند .

و آن تصاویری که مربوط به دو روز آخر Jonestown  هستند از فیلم هایی که گروه همراه نماینده کنگره ، آقای ریان ، گرفته بودند برداشته شده است . این گروه با شبکه NBC کار می کردند و از لحظه ای که سوار هواپیما شده اند و به سمت Jonestownحرکت کرده اند فیلمیرداری کرده اند. آن ها از داخل هواپیما و خودشان فیلم گرفته اند ،از لحظه نشستن هواپیما روی زمین فیلم گرفته اند و دو روز بعدی را هم که آنجا بوده اند تصویربرداری کرده اند و تصاویر باورنکردنی در بین آنهاست چون آن ها تا یک یا دو ساعت پیش از شروع خودکشی دسته جمعی در حال تصویربرداری بوده اند .

– و این عین حقیقت است. اگر درست به یاد بیاورم شما در جلسه نمایش فیلم در PFAگفته بودید که قبل از ساختن فیلم به این فکر کرده بودیدکه ممکن است نیاز به بازسازی بعضی وقایع داشته باشید. ولی درحقیقت نیازی به این کار پیدا نکردید. شما مواد خام اصلی را داشتید و هیچ چیز بهتر از موادخام اصلی برای فیلم نیست.

– درسته. این اولین چیزی بود که به فکرمان رسید. اولین فیلمنامه ای که نوشتیم به این شکل بود که ما به آنجا می رویم و شروع به تصویربرداری از چیزهایی که نیاز داریم می کنیم . مثل جای سوراخ های گلوله روی بدنه هواپیما یا بعضی از درخت های نخل که با وزش باد تکان خورده بودند ، ولی وقتی تصاویر موجود را دسته بندی کردیم ، فهمیدیم که نیازی به تصویر گرفتن از آن جا نداریم . تصاویر واقعا باورنکردنی بودند . علاوه بر این فیلم ها ، هزاران فریم عکس هم داشتیم که مردم آنجا خودشان گرفته بودند .

گرگ رابینسون، فیلمبرداری که همراه افراد کنگره و ریان به Jonestown رفته بود همانجا کشته شده بود و در واقع از مرگ خودش تصویر گرفته است . شما در فیلم می بینید که چند نفر به سمتش می آیند و به او شلیک می کنند و تصویر دوربینش سیاه می شود . دوربین و مردی که همه تصاویر را گرفته اند کشته شدند . و بعد یک نفر دوربین را برداشته و شروع به تصویربرداری کرده است و شما اجساد آدم ها را روی زمین می بینید . واقعا تصاویر باورنکردنی از آنچه در لحظات آخر اتفاق افتاده است ، می بینیم . تصاویری که جیم جونز می گوید : ” خب ، الان وقتشه که ما زهر را بنوشیم . ” و شما صدای جر و بحث جیم جونز را با یکی از زنانی که از اعضای آنجا هستند می شنوید که زن به جونز می گوید : ” به نظرم نباید این کار را کنیم . ما نباید دست به خودکشی دسته جمعی بزنیم . ” بعد از کمی جر و بحث که جونز و زن با هم می کنند صدای شلیک گلوله ای شنیده می شود و می بینیم که زن روی زمین افتاده است . و بعد وقتی شروع به تیراندازی می کنند صدای جیغ مردان ، زنان و بچه ها را می شنویم که یکی یکی می میرند و جیم جونز می گوید ” الان وقتشه ، عجله کنید ، عجله کنید ، آن مایع را سر بکشید . ” همه این تصاویر به تنهایی یک کلیپ و فیلم باورنکردنی اند .

–  اگر درست به یاد بیاورم، مارسیا اسمیت، نویسنده فیلم که اتفاقا همسر شما هم هست، جایی گفته بود که از یک برنامه رادیویی صحبتهای تعدادی از اعضای آن پرستشگاه را که به مناسبت ۲۵سالگی تاسیسش صحبت می کردند شنیده و همین باعث شده که برای ساختن مستندی درباره آنها علاقه مند شود. اول او این موضوع را به شما پیشنهاد داد؟ یا هردو با هم این برنامه را شنیدید؟ چه اتفاقی افتاد که رفتید سراغ ساختن این مستند؟

– اگر بخواهم واقعا صادق باشم باید بگویم که آنچه اتفاق افتاد این بود که همسرم این ماجرا را اولین بار شنیده بود . ما با هم کار می کنیم و او به من گفت این آدم ها باورنکردنی اند باید حتما حرف هایشان را بشنوی. فکر می کنم برنامه مربوط به برنامه های NPR بود ، در نتیجه نوارهای آن را گرفتم و به حرف های آن ها گوش دادم . واقعا شگفت زده شده بودم . ما حرف های آن ها را درباره تجربه هایی که داشتند می شنیدیم و تجربه های آن ها کاملا متفاوت با تجربه هایی بود که معمولا مردم دیگر پرستشگاه ها تعریف می کنند . آن ها با اشتیاق از اینکه چطور جز کوچکی از یک چیز بزرگ تر بودند صحبت می کردند .

– به نظرتان یکی از مهمترین لحظات زندگی آنها چه بود؟

– آن ها از جیم جونز متنفر بودند ولی عاشق همدیگر بودند . آن ها عاشق تجربیات آدم هایی بودند که در پرستشگاه زندگی کرده بودند . در حقیقت آن ها معتقد بودند تجربیاتی که در دوران مختلف زندگی شان داشته اند به هیچ وجه قابل مقایسه با تجربیاتی که در پرستشگاه از سر گذراندند نیست .  در نتیجه ما با یک سری موارد روبرو بودیم و فکر می کردیم : ” خب حالا باید چکار کنیم ؟ ” می دانستیم که داستان های بیشتری درباره آنجا وجود دارد و وقتی شروع کردیم به تحقیق و جستجو کردن چیزهای بیشتری به دست آوردیم .

– یکی از چیزهایی که من را برای دیدن مستند شما جذب کرد این بود که خودم در میانههای دهه ۷۰به سانفرانسیسکو آمده بودم یعنی همان دورهای که عده زیادی جذب جونز شده بودند. من هم در آن دوران بیشتر هیپی بودم و یادم می آید که مدام در خیابان درحال پرسه زنی بودم یعنی درست همان موقعی که افراد جونز در خیابانها می گشتند و افرادی مثل من را برای پیوستن به کلیسایشان دعوت میکردند. یادم می آید که حتا توسط آنها دعوت هم شدم ولی من آن موقع مشکلات زیادی داشتم و به همین خاطر هم دعوت آنها را نپذیرفتم. ولی اغلب اوقات درمورد آن فکر میکنم و اینکه احتمالا میتوانستم تجربه ای را داشته باشم که برایم جذاب باشد. اینکه درگروه آنها برابری نژادی و برابری جنسیتی وجود داشت و همه افراد با هر سنی باهم برابر بودند در آن سالها یک اتوپیا بود.

– خب یک چیزهایی برای ما واقعا در این فیلم مهم بودند ، اینکه در ابتدای فیلم حتما درباره عقاید آن ها صحبت کنیم و دلایل اینکه چرا مردم جذب آن جا می شدند را  بیان کنیم و از این طریق مخاطبان ما می فهمیدند که آن ها دیوانه نبودند . خیلی خوشحالم که آن روزها این دور و بر نبودم و خیلی خوشحالم که آن ها را ندیده بودم چون اگر آن ها را دیده بودم ممکن بود بهشان بپیوندم .

برای ما واقعا مهم بود که جنبه های مختلف آن پرستشگاه را نشان دهیم . به نظرم مواد خام ما برای فیلم خیلی متنوع بودند . ما گفتیم این آدم ها واقعا آدم های سالمی بودند و اصلا دیوانه نبودند پس چه چیزی باعث می شود که آدم های عاقل چنین شرایطی را بپذیرند؟و این همان چیزی است که باعث شد داستان ما حوزه وسیع تری را در بر بگیرد 

– یکی از دلایلی که ماجرای خودکشی دسته جمعی این آدمها خیلی کم بهش پرداخته شد، مناسبات سیاسی بود که در آن دوره دولت در نظر گرفت . مطمئنم که میلیونها بار این سوال از شما پرسیده شده که در جریان ساختن این فیلم سراغ آدمهایی که در ابتدا از حامیان جیم جونز در سانفرانسیسکو بودند رفتید؟ آنها به درخواست شما برای حضور در فیلم جواب دادند یا نه؟

–  نه ، نه. وقتی در حال ساختن فیلم بودیم از سسیل ویلیامز و ویلی براون خواستیم که با ما گفتگو کنند ولی هر دو تقاضایمان را رد کردند . هر دو آن ها ، وقتی جونز در سانفرانسیسکو بود از حامیانش بودند .

– جیم جونز شخصیت کاریزماتیک و جذابی داشت.

–  او خیلی جذاب بود و پیغام بزرگی برای مردم داشت. در همه دوره ها و کلاس هایش این پیروان را داشته است . فهمیدم چرا آن ها دوست نداشتند در فیلم حضور داشته باشند . و از جهاتی هم این برای ما خوب بود چون ، حضور آن ها باعث می شد فیلم به مسیری برود که ما قصد رفتن به آن جا را نداشتیم . این خیلی واضح است که آن ها با هم در ارتباط بودند . شما یک فیلم تلویزیونی قدیمی می بینید که در آن ویلی براون حمایتش را از جیم جونز اعلام می کند . یا عکس هایی از جیم جونز با والتر موندال ، روزالین کارتر ) همسر جیمی کارتر ( و سسیل ویلیامز در فیلم می بینیم . یا عکسی هست که آن را واقعا دوست دارم و در آن جیم جونز پشت میز ایستاده در حالی که تعدادی سیاه پوست در پشت سرش نشسته اند و او در حال سخنرانی است . این خیلی روشن است که افراد زیادی پیرو و حامی او بودند و اینکه چرا حامیش هم بودند کاملا مشخص است . آن ها مثل هزاران فرد دیگر فریب خورده اند .

 – ممکن است این هم شیوه ای برای فرار از محکوم شدنش بوده باشد.

-بله همینطور است . به نظرم شما برای دادن هر نظری ناچارید حتما آن را توضیح هم دهید و چاره ای جز این ندارید. منظورم را می فهمید؟منظورم این است که نیازی نیست شما دنبال اما و اگرهای این ماجرا بگردید چون به نظرم این قضیه خودش واضح و شفاف هست .

اما چیزی که فکر می کنم برای مخاطبان جذاب هست این است که بفهمند جونز قبل از اینکه یک رهبر مذهبی شود چه شخصیتی داشته است . چیزی که فکر می کنم تقریبا هیچ کس در موردش نمی داند . اینکه جذب مسائل مذهبی می شود نشان از یک فقدان روحی در زندگی گذشته اش دارد . پارانویایش که باعث خودکشی اش هم می شود ریشه در گذشته اش دارد و آنچه که آدم را متحیر می کند این است که شخصی با این همه محبوبیت و موفقیت خودش و عده زیادی از هوادارانش را از بین ببرد.

– درسته.  بعد از اینکه فیلم تمام شد من به این فکر می کردم که درجه جنون این آدم نسبت به محبوبیت و موفقیتش چقدر بوده است. منظور مرا می فهمید؟

-بله ، کاملا . برای همین روی شکست او تاکید می کنم .

یک شکست کامل ! بعضی اوقات شما برای موفق شدن نیاز به یک فکر و ایده خوب از خودتان دارید و ناچارید توانایی اجرای آن را داشته باشید . جیم جونز آن طور که خودش می گوید، شایستگی رهبری یک گروه را داشت . “من شایسته رهبری کردن مردم هستم . مردم باید پیرو من باشند چون من بر همه چیز آگاه هستم و احاطه دارم . “تعیین کردن حد جنون این آدم ایده جذابی است و یک فیلم دیگر است.

 -درست است پرداختن به این ایده، فیلم دیگری می شود و مسئله مهمی است چون دنباله روی کورکورانه از رهبران یکی از خطرات زندگی مدرن است. می شود با دسته بندی این مسائل به لحاظ محبوبیت آنها را محدود کرد ولی برای مسائل گسترده تر باید حتما به تحلیل و ریشه یابی آنها پرداخت.

– موافقم . مسئله ای که مطرح کردید من را یاد دو نکته ای انداخت که در فیلم به آن ها اشاره کرده ایم . در لحظات اول فیلم اولین چیزی که می شنوید از زبان یکی از اعضای پرستشگاه است که می گوید ” هیچ کس به خاطر عقاید مذهبی وارد این گروه نشده بود ” آدم ها هیچ وقت سراغ چیزی که باعث آزارشان می شود نمی روند . شما می توانید برگردید عقب و این ماجرا را از بیرون ببینید . افرادی که ما با آن ها صحبت کردیم هیچ کدام فکر نمی کنند آدم های مذهبی هستند . آن ها می توانند حالا به عقب برگردند و بگویند ” : خب ، آره ممکنه ما آدم های مذهبی بوده باشیم “.

یکی دیگر از چیزهایی که در فیلم هست این است که یکی از اعضای آن جا می گوید ” من همه حقوقم و آینده ام را در اختیار جیم جونز گذاشته بودم چون به نظرم او ایده های بهتری داشت . ”

این چیزها نه تنها کوته فکری آدم ها را مشخص می کند بلکه این تفکر را رواج می دهد که هر چه شما فکر می کنید اشتباه است.